Hogere studies succesvol afronden is geen evidentie en zeker niet voor studenten met ADHD en/of autisme. Ook ik heb met flink wat moeite mijn studies moeten doorspartelen zonder medicatie of begeleiding, aangezien ik de diagnoses ADHD en autisme spectrum stoornis pas enkele jaren na mijn studies kreeg. Toch ontwikkelde ik tijdens mijn studentenjaren heel wat coping mechanismen die uiteindelijk tot twee masterdiploma’s geleid hebben.
1. Ga naar de les
Het lijkt misschien voor de hand liggend, maar naar de les gaan wordt maar al te vaak als overbodig gezien. Maak gebruik van de lessen als eerste stap om de leerstof te verwerken. Uren stil zitten en opletten is met ADHD wel een uitdaging, maar het nemen van aantekeningen kan helpen om je aandacht erbij te houden en op die manier dringt de leerstof ook beter door.
Maak van de gelegenheid gebruik om vragen te stellen en noteer vooral ook wat er van je verwacht wordt om je credit te halen, zoals papers, presentaties of het soort examenvragen dat je voorgeschoteld kan krijgen.
2. Plannen, plannen, plannen
Het is je waarschijnlijk al tot vervelens toe gezegd, maar ik kan het belang van een goede planning niet sterk genoeg benadrukken. Zeker voor ons, chaotische ADHD’ers en/of autisten die nood hebben aan voorspelbaarheid kan een goede planning een ware reddingsboei zijn.
Jaarplanning
Plannen gebeurt op verschillende niveaus. Om te beginnen heb je een helder overzicht van het hele schooljaar nodig met alle deadlines voor belangrijke opdrachten, presentaties, examenperiodes en – heel belangrijk – vakanties. Noteer álles in je jaarplanning en agenda en plan al in grote lijnen wanneer je best aan een grote opdracht of de voorbereiding van je examens begint.
Weekplanning
Je agenda is je partner in crime. Of het nu gaat om een belangrijke deadline, een kleine opdracht of een verandering van leslokaal, noteer alles in je agenda. Zo herleid je het risico dat belangrijke informatie in de vergeetput van je wispelturige ADHD-geheugen belandt tot een minimum of weet de autist in jou altijd waar hij aan toe is.
Afhankelijk van je studierichting kan je veel of weinig huiswerk hebben. Ik had elke week enorm veel taken en door mijn slechte concentratie kon ik vaak niet alles bolwerken. Vroeger bleef ik tot ’s nachts doorwerken om toch maar alles af te krijgen, maar dat hou je geen jaren vol. Daarom is het beter om te beginnen met de taken waar punten op staan en die het meeste tijd kosten. Geef jezelf ook een maximum tijdstip tot hoe laat je ’s avonds werkt. Dat geeft enorm veel rust omdat je huiswerk – dat een eindeloos hoge berg lijkt voor ADHD’ers – plots een duidelijk einde heeft. Je concentratie zal er ook wat op vooruit gaan omdat je jezelf onder tijdsdruk zet. Op die manier ga je minder gefrustreerd zijn.
Examenplanning
Ook mijn examenplanning maakte ik op verschillende niveaus: een overzicht van het begin van de blokperiode tot en met het laatste examen en vervolgens elke dag een gedetailleerde planning.
Voor de grote planning begon ik met het maken van een lijst van alle vakken met per vak het aantal keren dat ik het zou moeten leren en het aantal dagen dat ik ervoor zou nodig hebben. Vervolgens deelde ik een blad in kolommen per week en in vakjes per dag en vulde ik eerst de examens in. De dag(en) vóór een examen reserveerde ik uiteraard om dat vak te herhalen. Op de resterende dagen plande ik het verwerken van de leerstof in per vak met behulp van mijn lijstje. Zo vermijd je dat je je hele blokperiode wijdt aan het studeren van enkel je eerste vak en achteraf in tijdsnood zit. Het zou kunnen dat je niet voldoende dagen hebt om het aantal dagen dat je voorzien had in te plannen. Probeer in dat geval hier en daar wat dagen af te snoepen voor zover dat mogelijk is. Als het ernaar uitziet je er echt niet gaat komen, verschuif dan eventueel één of meerdere vakken alvast naar tweede zittijd en concentreer je nu op de vakken die je wel gaat afleggen.
Tijdens de blok- en examenperiode maakte ik elke avond ook een uitgekiende dagplanning voor de volgende dag. Ik plande hoeveel bladzijden ik per uur zou doen en bouwde na elk uur een marge in van bijvoorbeeld een kwartier. Zo kon ik eventuele vertraging inhalen of even uitblazen als ik op schema zat. Zorg ervoor dat je planning realistisch is en bouw zeker ook voldoende rustmomenten in. Ik nam bijvoorbeeld graag een uitgebreide middagpauze van een uur en had ook nood aan een lange break van anderhalf uur rond 16u, want dan was mijn concentratie het verst te zoeken. Deze dagplanning werkte voor mij, omdat ik op deze manier de enorme berg werk in kleine doenbare stukjes verdeelde, mezelf onder tijdsdruk zette en elke afgewerkte bladzijde als een beloning aanvoelde. Bovendien bewaar je zo ook het overzicht van hoever je staat.
3. Bottum up
Autisten zijn detaildenkers, waardoor we het erg moeilijk hebben om de grote lijnen en de verbanden in de leerstof te zien. Dit maakt het erg vervelend om de leerstof in zijn geheel goed te beheersen. Zeker vakken zoals geschiedenis, literatuur of filosofie zouden als één logisch geheel, één groot verhaal in je hoofd moeten zitten om de essentie ervan te vatten en niet tilt te slaan bij een inzichtvraag op een examen.
Een samenvatting of schema maken kan je al een heel stuk op weg helpen om een helder overzicht van de leerstof te hebben en de verbanden beter zichtbaar te maken. Daarnaast is het maken van een samenvatting ook een goede manier om de leerstof een eerste keer te verwerken. Het is bovendien makkelijker om je te concentreren bij het samenvatten dan tijdens het studeren, wat voor minder frustraties zorgt.
In de lessen Leren leren wordt ons altijd de top down methode aangeleerd; leer eerst je kapstok, hang er dan de jassen aan en vul tenslotte de zakken. Van hoofdzaken en grote lijnen naar de details dus. Voor mij werkt dit niet omdat de grote lijnen veel te abstract zijn om te onthouden. Zolang ik de details niet ken, kan ik die kapstok dus maar moeilijk begrijpen, laat staan onthouden. Als ik een vak echt goed wil beheersen moet ik bottum up werken. Maar niet alle details zijn even belangrijk en autisten kunnen zich hierin gemakkelijk verliezen en door de bomen het bos niet meer zien. Onderscheid daarom hoofd- van bijzaken, maak je niet moe door onnodige dingen te studeren, anders kom je er nooit. Leg tijdens het studeren misschien ook de inhoudstafel van je cursus in het zicht, dat helpt ook om het overzicht te bewaren.
Door bottum up te werken, moest ik een vak zeker drie keer instuderen, pas dan wist ik dat het examen zeker ging lukken. Waarom drie keer? Omdat ik mij bij de eerste studiebeurt op de details richtte en de leerstof heel uitgebreid verwerkte, paragraaf per paragraaf. Alles werd ingeprent. Omdat dit meerdere dagen in beslag nam, was het moeilijk om de leerstof nog in zijn geheel te zien en verbanden te kunnen leggen. Bij de tweede studeersessie ging het al wat sneller vooruit omdat ik mij minder lang met de details hoefde bezig te houden. Ik kon mij dus op grotere blokken richten. De derde keer schakelde ik nog een niveau hoger, hoofdstuk per hoofdstuk. Ik was dus bij de kapstok aanbeland. Tenslotte overliep ik de leerstof nog snel een vierde keer door de cursus of mijn samenvatting gewoon te doorbladeren om op die manier de hoofdstukken nog een laatste keer aan elkaar te lijmen. Je kan het een beetje vergelijken met een bouwpakket. Eerst maak je de kleine onderdelen en pas dan kan je alles in elkaar zetten tot één groot geheel.
Lees verder in deel 2!
20 Opmerkingen